Shining

Shining - Jørgen Munkeby

Alleen maar nummer één hits, voor minder gaat de zon niet op

'One One One' is het (logische) vervolg op 'Blackjazz' en 'Live Blackjazz'. Het is een voortzetting en de bevestiging van de muzikale weg die het Noorse Shining voor zichzelf had uitgestippeld. Over de nieuwe plaat hadden we een gesprek met Shining frontman en bezieler Jørgen Munkeby.

Paul Van de gehuchte

Munkeby bombardeert het openingsnummer en de eerste single 'I Won’t Forget' al meteen tot zijn favoriete Shining song, het beste wat ze tot nu toe hebben gemaakt. Een vorm van opportunisme of een momentopname?

'Het feit dat dit het laatste nummer is dat ik voor dit album heb geschreven zal wel meespelen. Elk individu blijft zich verder ontwikkelen. Dit brengt mee: andere inzichten, nieuwe ideeën, verschillende voorkeuren, het is een evolutie die nooit stopt. Daarom ook is onze stijl van muziek verscheiden in vergelijking met vroegere jaren. We begonnen ooit als een akoestische jazz formatie en nu brengen we toch iets totaal anders. De reden waarom ik nu 'I Won't Forget' als favoriet naar voor schuif  is omdat het een compact nummer is met een lekkere groove, de tekst is goed, technisch is alles oké, kortom het geeft me een algemeen gevoel van tevredenheid. Voorheen gebeurde het zelden dat we een traditionele, algemeen aanvaarde songstructuur introduceerden in onze muziek. Nu doen we dat wel en bijvoorbeeld een terugkerend refrein geeft een compositie herkenbaarheid en dan heb je nog de energie die vrijkomt en je vooruit stuwt. Om al die redenen kies ik voor 'I Won't Forget'. '

Is 'One One One' het laatste deel van een trilogie of blijft Shining verder het 'blackjazz' en 'jazz metal' subgenre exploreren?

'We werkten opnieuw samen met Sean Beavan (Nine Inch Nails, Marilyn Manson, Slayer, No Doubt, 8mm) die nu ook mee instaat voor de productie. Daarom kan je deze plaat wel zien als 'Blackjazz, deel 3'. Ze volgen min of meer hetzelfde patroon en qua geluid zijn ze bijna identiek. Doch dit zegt niets over hoe het volgende album gaat klinken. Ik heb nog totaal geen idee van wat de volgende stap is in het verhaal van Shining. Ik weet alleen dat je 'One One One' kan onderbrengen in het vakje 'blackjazz muziek'. We zijn zelf op de proppen gekomen met deze term. Iedereen heeft die overgenomen, dus beschouw ik dit wel als mijn 'artistieke eigendom'. Het maakt deel uit van het Shining universum.'

Waarom opnieuw samenwerken met hetzelfde productieteam? 

'Never change a winning team, tenzij je op elkaar raakt uitgekeken. Dat is met Sean zeker niet het geval. Ook nu weer verliep de samenwerking uitstekend. Terwijl ik de nieuwe nummers aan het schrijven was hadden we lange, maar constructieve discussies over hoe de songs zouden klinken. Het is geruststellend als je elkaar kunt vertrouwen, want voor een deel ben je afhankelijk van hoe hij de tracks gaat inkleuren. Als je niet dezelfde visie hebt zit je met een probleem. Bijvoorbeeld tijdens het maken van de 'Blackjazz' plaat kreeg ik bezoek van enkele goede vrienden. Ze vonden 'Blackjazz' maar niks en raadden me aan om trouw te blijven aan het oude concept. 'Fisheye' vonden ze het slechtste nummer ooit. Ik was het natuurlijk niet met hen eens. Ook al zaaiden ze twijfel toch bleef ik bij mijn oorspronkelijke 'Blackjazz' plan. En wat blijkt vandaag: dat 'Fisheye' de meest populaire track is van die langspeler en dat die eigenlijk in zijn geheel een succes is. Dus ben ik blij dat ik niet vertrouwde op het oordeel van een paar van mijn beste vrienden en toch mijn eigen weg ben gegaan (lacht).'

Ben je van beroep muzikant?     

'Ja, ik heb nooit iets anders gedaan. Trouwens alle leden van Shining zijn voltijds bezig met muziek. De muziek die wij spelen vraagt dat ook. Je moet top zijn en de mogelijkheden van de instrument(en) die je bespeelt door en door kennen. Ik heb acht jaar jazz saxofoon gestudeerd aan de Nationale Muziek Academie hier in Oslo met aanvullend jazz en hedendaagse compositie (Arnold Schönberg, Olivier Messiaen, Gustav Mahler), maar mijn interesse ging toch vooral naar jazz muziek. Mijn grootste bewondering ging uit naar John Coltrane. Ik heb hem tien jaar verafgood. Elke dag luisterde en speelde ik John Coltrane.'

Waarom koos je voor een carrière als muzikant?

'Ik ben op jonge leeftijd met muziek begonnen en dan denk je nog niet in termen van 'beroepsmuzikant'. Je doet wat je denkt te moeten doen en wat je plezant vindt. De reden waarom ik uiteindelijk koos voor een professionele loopbaan als muzikant is omdat ik angst had me niet verder te kunnen ontwikkelen. Ik vreesde een stilstand, een job zonder perspectief. Ik wou beter worden, ook als mens. Mijn ergste nachtmerrie was te stagneren en te eindigen als een grijze kantoormus gevangen in de sleur van zijn dagelijkse routine. Als muzikant ben ik mijn eigen baas en ik bepaal zelf het ritme en ik kan evolueren, oefenen en beter worden in wat ik doe. Naast saxofoon heb ik gitaar leren spelen, dwarsfluit, basklarinet, ik ben zanger, ik produceer mijn eigen albums, ik componeer. Ik sta open voor nieuwe dingen maar beslis wel zelf wat en wanneer iets gebeurt.'

Met welke muziek ben je opgegroeid?

'Ik ben opgegroeid met metal. Door mijn studies leerde ik andere genres kennen. Mocht ik het een goed idee vinden om metal met jazz te laten samensmelten dan kan ik dat gewoon doen, want ik heb niemand die boven mij staat en mijn idee zou afschieten. En dat is precies wat ik wou en wat ik ook heb gedaan. Het was en is nog altijd een prachtige ervaring die ik voor geen geld in de wereld zou willen missen.'

Ondervind je geen tegenslagen of zijn er dingen die je als professioneel muzikant graag anders zou zien?   

'Het meest voor de hand liggend is eigenlijk een basisbehoefte: genoeg geld verdienen om te kunnen overleven. Zeker als je muziek maakt uit overtuiging en niet zozeer om populair te zijn. Al vind ik dat onze muziek nu meer pakkend en toegankelijk is in vergelijking met vroeger. Aan de andere kant blijft het harder en agressiever dan wat men verstaat onder popmuziek. Om rond te komen werk ik bijna de klok rond. Dat is de prijs die betaalt als je op eigen benen staat, werk hebt dat je graag doet en onafhankelijkheid het hoogste goed vindt. Maar ik probeer niet zozeer te denken in negatieve termen. Voor mij primeert het positieve en dat lijkt me de meest verstandige manier om de zaken aan te pakken.'

Jullie zijn als alternatieve metalband uitgenodigd geweest voor een talkshow op de Noorse nationale televisie zender NRK1. Ik zie dat hier in België of Nederland niet zo snel gebeuren. Staat men in Noorwegen meer open voor nieuwe muziekstromingen en kunstvormen in het algemeen?

'Moeilijk om daarop te antwoorden. Ik ben nu 32 jaar oud en heb altijd in Noorwegen gewoond. Ik kan niet vergelijken en weet niet hoe het er aan toe gaat in andere landen. Dat wij in ons geval erkenning krijgen valt ondermeer te verklaren door het parcours dat we al hebben afgelegd. Shining bestaat sinds 1999 en wordt aanzien als één van de toonaangevende jazzcombo's in Noorwegen. En ook al zijn we nu van richting veranderd; we blijven muzikanten die ernstig met ons vak bezig zijn. We worden geassocieerd met kwaliteit. Zo verdien je respect en bouw je een relatie op met een publiek. Dat is één van de redenen denk ik dat onze muziek vandaag dagelijks te horen is op de nationale radiozender.'

Waar haal je de inspiratie voor jullie teksten?

'Het is voor het eerst op 'One One One' dat ik voor elk nummer een tekst heb geschreven. De onderwerpen zijn in die zin belangrijk voor mij omdat ze bepaalde waarden uitdrukken. Bijvoorbeeld 'I Won't Forget' gaat over mensen die hun morele draagkracht en autoriteit verliezen. Als blijkt dat iemand liegt - is het nu tegen mij of een derde persoon – dan breekt er iets in mij. Als ik die persoon terug ontmoet dan hangt er een schaduw over ons en ik zal het nooit vergeten dat hij of zij heeft gelogen. Het vertrouwen is weg en komt nooit terug. In onze moderne Westerse maatschappij waar godsdienst minder belangrijk wordt en we evolueren naar een echte seculiere samenleving dan is het belangrijk dat morele waarden een plaats krijgen en iedereen zich daarvan bewust is. 'My Dying Drive' gaat over het verliezen van je jeugd, je levenslust en het ouder worden. Het positieve eraan is dat je wijzer wordt en wat rond je gebeurt beter begrijpt. En dan is er nog 'The One Inside' dat handelt over de kracht van het innerlijke. Datgene wat je stuurt en waar je aan toegeeft. Waar je eigenlijk niet kan aan weerstaan omdat het vanuit je zelf komt. Dit zijn slechts een paar voorbeelden, doch je mag stellen dat de teksten gebaseerd zijn op persoonlijke ervaringen.'

Moeten de andere groepsleden je daarin volgen?

'Nee, dat is absoluut niet het geval. Sinds de oprichting van Shining is het een komen en gaan geweest van muzikanten. Alleen ikzelf en drummer Torstein Lofthus zijn erbij van in het begin en hebben alle stadia doorlopen. Dingen veranderen en de reden waarom iemand vertrekt kan velerlei zijn. We hadden een toetsenist, maar die wou terug gaan studeren en dokter worden. Onze meest recente keyboard speler, echt een uitstekende muzikant, had een bipolaire stoornis en was niet meer in staat om mee te gaan op tournee. Anderen vertrekken omwille van muzikale meningsverschillen. Er zijn tal van oorzaken, maar ik heb nooit iemand uit de groep gezet en ik heb het er altijd moeilijk mee als iemand weggaat. Vreemd genoeg zorgt het 'nieuwe bloed' er telkens voor dat we er als muzikale act op vooruit gaan.'

Voelen jullie in Noorwegen iets van de economische crisis?

'Wie in Noorwegen woont en werkt moet zich voorlopig geen zorgen maken, maar voor ons muzikanten die veel tijd doorbrengen in het buitenland komt het harder aan. De prijzen van onze tickets, merchandise en albums worden aangepast aan de landen waar we optreden en in de huidige situatie zijn die de laatste jaren altijd maar gezakt. We moeten wel inlandse prijzen blijven ophoesten voor de afbetaling van ons huis of appartement. Doch ik denk dat we vroeg of laat – ook al zijn we dankzij olie en gas één van de rijkste landen in de wereld – de rekening gepresenteerd krijgen.'

Binnen vijftig jaar of zo?

'Het zal zolang niet meer duren: tien, twintig jaar tops.'

Je bent overwegend bezig met muziek, maar heb je nog andere interesses?

'Als tiener heb ik me verdiept in de edele kunst van gevechtssporten. Vooral dan Jiujitsu. Ik heb het ongeveer vijftien jaar volgehouden, maar ik ben er moeten mee stoppen. Ik had voortdurend schrammen en kneuzingen aan vingers en handen. Soms kon ik daardoor geen saxofoon spelen, dus ik heb dan de knoop moeten doorhakken en resoluut gekozen voor de muziek. Een voordeel is dat ik wel mijn vechterscapaciteiten, mentaliteit en concentratievermogen heb behouden en kan gebruiken. Een optreden met Shining is een zware fysieke inspanning en het vergt het uiterste van je lichaam en geest.'

Doe je iets speciaal om fit te blijven?

'Niet echt nee. In mijn huis heb ik boven de deur van de slaapkamer een baar hangen om wat te oefenen. Goed voor het bovenlichaam. Mijn onderstel krijgt veel beweging als ik ga fietsen. Dat doe ik het hele jaar door. Voor de rest probeer ik gezond te eten, ik drink geen koffie meer en slechts af en toe alcohol. Dit alles gecombineerd zou me fit moeten houden. Toch voor enige jaren. Voor aanvang van een concert drink ik nooit. Ik heb het ooit eenmaal gedaan en dat wil ik niet meer meemaken. Niemand van de groep drinkt voor een optreden. Achteraf durven we al eens een pintje pakken, maar niemand van ons zuipt zich te pletter of zo. We zijn ernstige mannen. (lacht)'

Ben je een verzamelaar van dingen?

'Ik heb nogal wat platen en cd's, maar de trend hier in Noorwegen is dat meer en meer mensen kiezen voor streaming diensten als Spotify, iTunes. Ze betalen een abonnement en kunnen dan luisteren naar alle soorten muziek. De verkoop van cd's is helemaal ingestort. Een tendens die zich ook wereldwijd verspreid. Het meeste geld verdien je met  het spelen van concerten, verkoop van t-shirts en andere spullen. Spijtig dat bij de eerder genoemde diensten het geld naar de platenmaatschappijen gaat en niet direct naar de artiesten zelf. Het meeste geld dat ik verdien investeer ik in de uitbouw van mijn studio en de aankoop van opnamemateriaal en instrumenten. Ik heb en speel nog altijd op de eerste saxofoon die ik heb gekocht. Ik bezit niet zozeer kostbare stukken, maar het is pas als je alles in zijn totaliteit bekijkt dat je ziet dat je al een fortuin hebt uitgegeven. Ik heb mijn studio nu zeven jaar, doch binnenkort moet ik verhuizen. Zoals in alle grote stadscentra is het vandaag lucratiever om een bestaand gebouw of complex met de grond gelijk te maken en in de plaats een blok appartementen op te trekken en dat is wat me nu overkomt. Ik hoop dat ik zo snel mogelijk een andere locatie kan vinden, want anders zit ik echt wel in een moeilijk parket.'

Shining kwam begin dit jaar als winnaar uit de bus van de jaarlijkse muziekconferentie gehouden tijdens het Bylarm festival dat nieuw talent beloont met een geldprijs van 1 miljoen Noorse kronen of 132500 euro. Het geld komt van het Noorse staatsbedrijf Statoil. Daar bestond wat controverse over. Hoe sta je daar zelf tegenover?

'Het ging er niet zozeer om dat Shining won, wel over de rol die Statoil speelt in de Noorse samenleving en als oliemaatschappij in de wereld. Het is een groot bedrijf dat enorme winsten maakt en voor veel mensen kan het niet dat een multinational geld doneert aan een artistiek project. Voor hen mag geen enkele vorm van kunst afhankelijk zijn van de goodwill van een onderneming. En dan is er nog het schadelijke effect dat Statoil heeft op het milieu en het ecologisch systeem door het boren naar olie en gas. Ik vind het een interessante discussie waar zeker het laatste woord nog niet over gezegd is. Hoe dan ook, een groot deel van het geld gaan we gebruiken voor het opzetten van een Amerikaanse tournee. Wat Europa betreft: er staat een concertreeks gepland in oktober/november en volgend jaar in de lente komt er een tweede luik. Tijdens de zomer van 2014 staan er ook een aantal Europese festivals op de planning.'

Album top vijf

1) John Coltrane: Crescent

'Dit is het album dat me helemaal in de ban bracht van John Coltrane die mijn manier en stijl  van saxofoon spelen mee heeft bepaald. Tien jaar lang - de tijd dat ik jazz sax en klassieke compositie studeerde – was John Coltrane mijn muzikale idool.'

2) Pantera: A Vulgar Display of Power

'Dit is de plaat die een hoofdrol speelde in mijn jeugd en is van voor de tijd dat ik naar jazz begon te luisteren. Het is de langspeler die ik tot nu toe het meest heb afgespeeld en beluisterd.'

3) Olivier Messiaen: Vingt Regards Sur l'Enfant-Jésus

'Olivier Messiaen is mijn favoriete componist van hedendaagse klassieke muziek Ik hou van zijn totale oeuvre, maar deze compositie voor piano is voor mij het meest impressionant.  maakt op mij de  contemporary classical composers. I love all of his works, but this piano piece is the one that made the biggest impression. Zijn "Modes Of Limited Tranposition" zijn zo uniek dat je zou bang worden om er gebruik van te maken. Het is alsof je hem daarmee geweld aan te doet.'

4) The Dillinger Escape Plan: Miss Machine

'Bijna was ik van plan om te stoppen met muziek na het horen van 'Miss Machine'. Dit was helemaal perfect. Ik had nog nooit muziek gehoord die zoveel energie en agressie in zich droeg. Gelukkig kwam ik terug bij zinnen en besefte dat de wereld nood had aan verschillende types en stijlen van muziek. Dus ben ik doorgegaan met muziek maken. De volgende plaat die we uitbrachten was 'Blackjazz'.'

5) Nine Inch Nails: With Teeth

'Het geluid en de productie van 'With Teeth' is zonder meer overweldigend. Het diende voor mij als inspiratiebron en vertrekpunt voor het produceren van 'Blackjazz'. Ik hou ook van Trent Reznor zijn aanpak en benadering om via traditionele songstructuren pakkende nummers te schrijven. 'With Teeth' is mijn favoriete NIN album en 'Love Is Not Enough' mijn uitverkoren NIN track.'